‘Ma do destûr nêdê berajan’

Îqtîdarê AKPyî ke bi serran o warê cuye û tebîetî talan keno, polîtîkaya bêmerdimkerdişî domneno. Newala Munzurî ke bi beraj û HESan dormeyê aye ameyo girewtiş, Newala Munzur, Pîlemurîye, Mercan û Perî de zî bi desan beraj, qereqol, HES û sewbîna yenî viraştiş û bi no hawa tebîet yeno çinkerdiş. Çemê Perî yo ke sînorê Xarpêt û Dêrsimî ser de yo, ewja de Berajê Pembelîkî ame viraştiş û nika zî projeyê HES I û HES II erzîyenî fealîyet. Bi dergbîyayîşê OHALî projeyê HESî zî yenî newekerdiş û zaf hûmare de dewî bin nameyê ‘îstîmlaqkerdişo lez’ de veng benî.

Projeyê HES I û HES II ke verê cû hetê Wezaretîya Daristan û Dormeyî ra seba Parkê Milî yê Newala Munzurî de bêro viraştiş, destûr ameybî dayîş, dima ra hetê Daîreyo 10. yê Daniştayî ra bi vatişê ‘Heta ke qerarê bîyaye yê dormeyî ser de esto yan zî qerarê tesîrê ci seba dormeyî muhîm nîyo nêro dayîş, destûr nêdîyeno projeyan û projeyî nînî tesdîqkerdiş’ ame redkerdiş. Labelê her çiqas ke qerarê winasî ameyî girewtiş zî herême de OHAL sey firset yeno dîyayîş û dewê ke herême de yî bin nameyê ‘Îstîmlaqkerdişo lez’ de yenî vengkerdiş. Babete ser o cinîyê dêrsimijî qisey kerdî. 

Berajî zerar danî 

Cinîyanê Dêrsimî ra Nazîfe Beyîke derheqê projeyê HES I û HES II yê ke viraştişê înan Konaktepe de yeno plankerdiş de qisey kerde û wina va: “Viraştişê nê berajan seba bêmerdimkerdişê herême yo. Berajî zirar danî şar û tebîetê Dêrsimî. Bi viraştişê berajan mewsîmî bi hawayo anormal bedilîyayî. Zimistanî varayîşê varan û vewre kêmî bîyo û hewa bîya rutubetin. Nika 4 serrî yo ke herême de ziwabîyayîşêk esto. Nika hewa germ a û no çîyo ke normal nîyo. Ma verê cû qet wina bîyêne? Verê cû nê wextan de vewre estbîye. Zimistanê ma 6 aşmî dewam kerdêne.”

Sanîye Ertaşe zî dîyar kerde ke ‘ma Dêrsim de vera viraştişê berajan î’ û qiseykerdişê xo wina domnaye: “Ya, beraj ame û hewa bîye germin û vewre kêmî bîye. Ma Dêrsim de beraj nêwazenî.”

Ma nêwazenî tîya zirar bivîno

Cinîyanê dewa Çaxperî ra Medîne Arene qisey kerde û wina va: “Ma tîya de beraj nêwazenî. Eke wina bikerî ma do heta dalpeya gonîya xo ya peyêne, xover bidî. Çemê Munzurî erjê ma yo û ma nêwazenî ke erjê ma vinî bibo. Ma nêwazenî mezelê ma binê awe de bimanî. Cayêko bîn yê ke ma şêrî, çin o. Ma nêwazenî sewbîna ca de bicuyî. Beraj do ma rê rijnayîş bîyaro. Berajo ke yeno viraştiş, yeno manaya çinbîyayîşê tebîetî. Do heywanê kuvîyî koç bikerî û tewirê heywananê bînan zî zirar bivînî. Kokê ma tîya de yo, tîya tebîet o. Ma nêwazenî tîya zirar bivîno.” 

Ma do nêdî viraştiş

Leyla Yildize daye zanayîş ke bi viraştişê berajan do zîyarê tarîxî binê awe de bimanî û va: “Wa zîyarê ma binê awe de nêmanî. Ma zîyaranê xo ser de loqmeyan vila kenî û îbadetê xo kenî. Ma hende serran nêda viraştiş û ma do nika ra pey zî nêdî viraştiş. Bi hawayo tesilî Nê, Nê Nê. Ma nêwazenî ke tebîetê ma xira bibo.” 

Altun Ayataya 62 serreyî zî wina va “Tucarê girdî estî û do ê qezenç bikerî, ma do reyna binî de bimanî. Şaro feqîr do reyna feqîr bimano. Beraj ra ti kesî rê feyde nîno.” 

 ŞÛJIN/DERSIM